I-Witness: ‘The Last General,’ a documentary by Kara David | Full episode (with English subtitles)

GMA Public Affairs
6 Jan 201726:06

Summary

TLDRThe script narrates the tale of General Simon Ola, a Filipino general who fiercely resisted American forces in Albay during the Philippine-American War. It describes his use of the challenging terrain of the Lumilid Cave to his advantage, employing guerrilla warfare tactics. Despite being vastly outnumbered and outgunned, General Ola's tenacity and strategic retreats made him a symbol of resistance. The script also touches on the eventual surrender after three years of fighting, emphasizing the general's unwavering spirit and the sacrifices made for the nation's freedom.

Takeaways

  • 🏰 The script discusses the historical significance of the caves in Albay, Philippines, which were used as a hideout and strategic location by General Simon Ola during the Philippine-American War.
  • 🛡️ General Simon Ola was a Filipino general who fiercely resisted American forces, employing guerrilla warfare tactics in the challenging terrain of the caves.
  • 🔍 The caves are described as having dark and complex passages, with some parts filled with water, making them difficult to navigate and ideal for ambushes.
  • 🏞️ The script mentions 'Lumilimos Cave' in Barangay Mapaco, believed to be one of the hideouts used by General Ola, highlighting its depth and water levels.
  • 🎖️ Despite the odds and the might of the American forces, General Ola and his men never surrendered, showing remarkable resilience and patriotism.
  • 🗺️ The narrative includes the exploration of the caves, revealing secret passages and chambers that were once the battleground and refuge of General Ola's forces.
  • 🔮 There's a mention of a mysterious power attributed to General Ola, possibly an amulet or charm, which was said to have played a role in his ability to evade capture.
  • ⏳ The script reflects on the historical context, noting that while many high-ranking officials of the time surrendered, General Ola remained the last general to continue the fight.
  • 📚 It emphasizes the importance of remembering and passing on the stories of figures like General Ola, who symbolize the tenacity and spirit of resistance against foreign domination.
  • 🌟 The script concludes with a call to remember the sacrifices made by General Ola and his men, and to uphold the principles they fought for, as a tribute to their bravery and commitment to their country.

Q & A

  • Who is General Ola mentioned in the script?

    -General Ola refers to General Simon Ola, a Filipino military leader known for his resistance against American forces during the Philippine-American War.

  • What is the significance of the caves in Albay mentioned in the script?

    -The caves in Albay were used as hideouts and strategic locations by General Simon Ola and his forces during their guerrilla warfare against American troops.

  • What type of terrain did General Ola use to his advantage against the Americans?

    -General Ola utilized the rugged and difficult terrain of the limestone caves and dense forests in Albay, which were challenging for the American forces to navigate.

  • What is the Lumot Cave, and how is it connected to General Ola?

    -The Lumot Cave, also known as the 'cave of the disappearing,' is believed to be one of the many hideouts used by General Ola during the war, where he planned his battles and evaded capture.

  • What is the story behind the mysterious power that General Ola was said to possess?

    -It is said that General Ola had a special amulet or charm that he believed gave him supernatural powers, which he used to evade capture and defeat his enemies.

  • What happened to General Ola after three years of fighting against the Americans?

    -After three years of resistance, General Ola eventually surrendered to American forces. He was offered large sums of money to surrender, but he refused, stating that no amount of gold could buy a bullet for his gun.

  • How did the local terrain affect the outcome of the conflict between General Ola's forces and the Americans?

    -The local terrain, with its caves and dense forests, provided a significant advantage to General Ola's forces, allowing them to engage in guerrilla warfare and make it difficult for the better-equipped American forces.

  • What is the significance of the Milos Cave mentioned in the script?

    -The Milos Cave is another cave in Albay that was used by General Ola's forces. It features a water feature that made it difficult for the enemy to approach, providing a natural defense mechanism.

  • What is the historical importance of General Simon Ola's resistance?

    -General Simon Ola's resistance is significant as it symbolizes the tenacity and determination of the Filipino people during the struggle for independence against foreign occupation.

  • Why is General Ola considered a symbol of the Bikolano spirit?

    -General Ola is considered a symbol of the Bikolano spirit due to his unwavering resistance and the strategic use of the challenging terrain to fight against the American forces, embodying the spirit of perseverance and resistance.

Outlines

00:00

🏰 General Ola's Legendary Cave

The video script narrates the story of General Simon Ola, a Filipino General who fiercely resisted American forces in Albay during the Philippine-American War. He utilized the dark and complex cave systems beneath the earth to stage surprise attacks and evade capture. The narrative suggests that General Ola possessed a mysterious power, possibly an amulet, which he hid in a secret cave. The cave, located in Barangay Mapaco, is described as an ideal hideout due to its depth and treacherous water-filled passages, making it a perfect vantage point for ambushes and a challenging environment for the enemy.

05:05

🌊 The Perilous Cave Exploration

The script continues with a description of a daring exploration of the cave system by a team, possibly divers or spelunkers, who recount the challenges of navigating the water levels and the cave's depths. They discover a large chamber within the cave that could have been a strategic location for General Ola's forces. The explorers speculate on the use of water level manipulation as a tactic by General Ola to outsmart his enemies. Despite the dangers, the team ventures further into the cave, uncovering new passages and the remnants of the past.

10:07

🔍 Uncovering the Secrets of General Ola's Caves

This section delves deeper into the exploration of the cave system, highlighting the group's determination to uncover the secrets of General Ola's guerilla warfare tactics. The script mentions the group's decision to return to their starting point due to the water's depth and lack of equipment. It emphasizes the strategic use of the terrain by General Ola and his forces, who were experts in guerilla warfare and adept at using the challenging environment to their advantage. The explorers speculate on the existence of hidden passages and the booby traps that were set up to deter the American forces.

15:08

🛶 The Dangerous Escape Routes of General Ola

The narrative focuses on the escape routes used by General Ola and his men, which were part of the intricate cave system. The explorers encounter a particularly challenging section of the cave with a strong current and deep waters, which would have been used by General Ola as a natural defense mechanism. The script describes the cave as a playground for the guerrillas, who were familiar with the terrain and could use it to their advantage against the less experienced American forces. The explorers reflect on the tenacity and resilience of the Filipino guerrillas, who continued to resist despite the odds.

20:16

🏞️ The Strategic Ola Cave and Legacy

The final paragraph discusses the strategic importance of the Ola Cave, located in Daraga, Albay, which served as a vantage point for General Ola to observe and ambush enemy forces. The script highlights the cave's historical significance and the lasting impact of General Ola's resistance on the local community. It reflects on the changing values and the fading memory of General Ola's sacrifices among the younger generation. The video script concludes with a call to remember and honor the principles and sacrifices made by General Ola and his men for the country.

25:17

🎵 The Echoes of History

This section seems to be a closing note or a transition with music and sound effects, possibly indicating the end of the exploration or a pause for reflection on the historical events discussed in the video script.

Mindmap

Keywords

💡Albay

Albay is a province in the Philippines known for its rich history, particularly during the Philippine-American War. In the video, Albay is highlighted for its challenging terrain, dense forests, and caves, which served as a battleground and hiding places for Filipino General Simon Ola and his forces. The province's landscape played a crucial role in the guerrilla warfare tactics employed by Ola against American forces.

💡General Simon Ola

General Simon Ola was a Filipino military leader known for his resistance against American forces during the Philippine-American War. The video script describes him as a tenacious and strategic leader who utilized the difficult terrain of Albay to his advantage. Despite being offered large sums of money to surrender, he is portrayed as a symbol of resistance and patriotism, refusing to yield until the end of the conflict.

💡Philippine-American War

The Philippine-American War refers to the conflict that took place from 1899 to 1902 between the First Philippine Republic and the United States. The video script alludes to this war as the backdrop for General Ola's resistance, detailing the challenges faced by Filipino forces against the superior weaponry and numbers of the American troops.

💡Guerilla Warfare

Guerilla warfare is a form of combat in which small, mobile forces use hit-and-run tactics and other irregular military methods to fight a larger, more conventional military. The video emphasizes General Ola's expertise in guerilla warfare, using the natural landscape of Albay's caves and forests to evade and ambush American soldiers.

💡Caves

Caves are natural underground spaces that served as strategic hiding places and bases for General Ola's forces. The video script describes the caves as complex networks with deep waters and narrow passages, which were difficult for American soldiers to navigate, giving the Filipino forces a significant advantage.

💡Lumimot Cave

Lumimot Cave is a specific cave in Albay that played a significant role as a hideout and battleground for General Ola's forces. The video script mentions that this cave was so deep and filled with water that it was believed to be impenetrable, making it an ideal location for the Filipino soldiers to stage surprise attacks.

💡Ambush

An ambush is a surprise attack from a concealed position. The video script describes how General Ola's forces would use the natural cover of the caves and forests to set up ambushes against American soldiers, showcasing their tactical prowess and the effectiveness of guerilla warfare.

💡Tactical Retreat

A tactical retreat is a planned military maneuver that involves the temporary withdrawal from a position to regroup or avoid an enemy's strength. The video script suggests that General Ola and his forces would use tactical retreats to avoid direct confrontations with the better-equipped American forces, preserving their strength for future engagements.

💡Surrender

Surrender in the context of the video refers to the act of yielding to the opposing force, which General Ola ultimately did after three years of fighting. The video script highlights the terms of his surrender, emphasizing his refusal to surrender until he was convinced that further resistance was futile and that his people would be better served by accepting the new reality.

💡Patriotism

Patriotism is the love for one's country and willingness to defend it. The video script portrays General Ola as a symbol of patriotism, fighting tirelessly for the independence of the Philippines. His actions and the sacrifices made by his forces are presented as a testament to their love for their country and their determination to protect it from foreign control.

Highlights

Albay's caves reveal a hidden world beneath the earth, with dark lagoons and winding passages used during wartime.

A Filipino General created a fortress in the caves, known for his sudden ambushes that caught many enemies off guard.

The General was believed to possess an amulet, rumored to grant him mystical powers and invisibility.

In January 1900, American forces invaded Albay province, met with fierce resistance by the Bicolanos.

Outnumbered, the Bicolanos were no match for the superior weaponry of the foreigners, including new CR CR rifles.

Many Filipinos surrendered, but the resolute General Simon Ola fought until the end, aware of the Americans' strength.

General Ola's tactics involved using the terrain to his advantage, setting booby traps and ambushes.

The Lumot Cave in Barangay Mapaco is believed to be one of General Ola's hideouts, with a deep entrance and treacherous waters.

Exploration of the cave reveals a complex system of tunnels and chambers, suitable for guerilla warfare.

General Ola's forces were known to use the fluctuating water levels in the caves to their advantage against the enemies.

Despite numerous attempts to capture him, General Ola managed to evade the Americans, demonstrating his tactical brilliance.

The cave systems were not only hiding places but also served as temporary bases for General Ola's forces.

General Ola's refusal to surrender, even when faced with the lure of a large sum of money, showcased his unwavering resolve.

The caves have since been left undisturbed, preserving the history and legacy of General Ola and his troops.

The Lumot Cave is not open to the public, but it remains a significant site, reflecting the resilience of the Bicolano people.

The exploration of the caves continues to uncover new passages and chambers, hinting at the extensive network used during the war.

The caves' complex terrain, with its deep waters and narrow passages, made it an ideal battleground for guerilla tactics.

General Ola's legacy as a symbol of tenacity and the Bicolano spirit of resistance is honored, despite the changing times.

The importance of remembering General Ola's sacrifices and the principles he fought for is emphasized, to ensure they are not forgotten.

Transcripts

play00:05

sa mga masukal na gubat ng ginubatan

play00:08

Albay may nakatagong mundo sa ilalim ng

play00:12

lupa mga madidilim na lagusan at

play00:16

nakaliligaw ng mga

play00:21

pasilyo noong panahon ng digmaan Ginawa

play00:25

itong kuta ng isang Pilipinong Heneral

play00:27

isang Heneral na kailan may din nagapi

play00:30

ng mga Amerikano dahil sa kakayahan

play00:33

niyang biglang

play00:35

maglaho maraming tao Naniwala na may

play00:38

anting anti siya kasi nga hindi siya

play00:40

mahuli-huli

play00:42

yung Magingat naman daw yun kwento naman

play00:44

po ng matatanda pag Parang ginamit niya

play00:46

yung visa no Hindi siya basta-basta

play00:49

nakikita sa loob ng madilim na kwebang

play00:52

ito pinanday ang kabayanihan ng isa sa

play00:55

marahil pinakamagiting na Heneral ng

play00:57

ating

play00:58

bansa

play01:06

[Musika]

play01:11

Enero 1900 pwersahang pinasok ng mga

play01:14

Amerikano ang probinsya ng Albay lumaban

play01:16

ang mga Bicolano Pero mabilis silang

play01:18

nagapi ng malalakas na sandata ng mga

play01:22

dayuhan marami saang mga tauhan nila ang

play01:24

dala lang ay It at saka yung sibat at

play01:27

saka yung pana Gan at yung may mga baril

play01:30

doon ang hawak nilang baril Ay yung mga

play01:32

moser samantalang yung dala ng mga

play01:34

Amerikano yung mga bagong CR CR rifle

play01:37

yun e na malalayo ang ano malalayo ang

play01:43

[Musika]

play01:46

inaabot noon paang Marami ng Pilipino

play01:49

ang sumuko sa mga kano pero hindi ang

play01:52

isang magiting na sundalo si Heneral

play01:55

Simon Ola na lumaban hanggang sa

play01:58

huli alam ni Ola kung gaano kalakas yung

play02:02

mga Amerikano o alam niya alam niya pero

play02:05

even at that time nakita nila na syempre

play02:07

may kahinaan din Okay kayo diyan nasa

play02:11

barko niyo kayo pero oras na nag kayo

play02:13

dito sa amin at napunta kayo dito sa

play02:16

kagubatan namin ay may paraan kami kung

play02:18

papano kay labanan kasi yung terin ay

play02:22

kabisado

play02:24

[Musika]

play02:28

namin

play02:35

[Musika]

play02:40

so mula 1900 hanggang

play02:44

1903 nakipaglaban at patuloy na tinugis

play02:48

ng mga Amerikano itong Pilipinong

play02:51

Heneral na si General Ola pero talagang

play02:54

never say di itong general na ' hindi

play02:56

siya sumuko at hindi siya nagpatinag sa

play02:58

kanila ang tanong

play03:00

paano niya natakasan nalabanan yung mga

play03:04

kano ng hindi siya natug hindi siya

play03:09

[Musika]

play03:13

nakikita kwento-kwento ng mga tagarito

play03:15

may misteryosong kapangyarihan daw ang

play03:18

Heneral katunayan sa mga huling

play03:20

kasulatan ni Ola binanggit niya ang

play03:22

kanyang isang angking

play03:24

kapangyarihan nakalagay raw sa isang

play03:27

maliit na sisidlan ang naturang agim

play03:30

ah Parang bote lang daw po yun na maliit

play03:33

lang m yun lang po yun tapos may laman

play03:35

parang langis parang ano tapos bumubula

play03:39

Nangangamoy ng mabango t saka ag ganon

play03:44

na po nangamoy wala na po nawawala na

play03:46

siya kasi may yung kalaban daw h na siya

play03:48

makikita

play03:50

Agimat o likas na

play03:52

kakayahan tinahak namin ng bakas ng

play03:55

matapang na guila Hinanap ang sagot sa

play03:58

kanyang madidilim na kut

play04:02

ang tawag dito sa kwebang ito ay lumimot

play04:04

cave dito sa Barangay mapaco

play04:06

pinaniniwala ang isa ito sa mga

play04:09

pinagkuhaan ni general

play04:12

Ola very ideal nga naman kasi yung

play04:15

entrance mism mo ng cave kung titingnan

play04:17

mo napakalalim na

play04:20

tubig gaano kaya

play04:27

kalalim Uy lalim ah

play04:31

so Syempre kung ganito kalalim Yung

play04:33

tubig hindi ka mo agad iisipin na pwede

play04:36

kang magk puta doun sa loob iisipin mo

play04:38

Dead kaagad ito Pero dito nga sila

play04:42

nagputa tapos sa anong Daan magsswimming

play04:45

na

play04:52

lang lal dito swimming na lang

play04:58

ako

play05:05

sa dulo ng tubig masikip na pasilyo

play05:07

naman ang sumalubong sa amin ayon sa

play05:10

aming mga kasama minsan daw umaabot

play05:12

hanggang kisame ang taas ng tubig sa

play05:14

kwebang ito hanggang siling e Pwede kang

play05:19

malubog talaga kasi nakp ka sa loob Opo

play05:22

Ma'am Ma'am pwede kang Maano talaga

play05:24

matrap dito pero may may mga sa taas na

play05:27

Peng tinataasan nila inaakyatan pag

play05:30

tumataas yung level ng tubig Ah so kung

play05:33

hindi ka Bihasa sa pag pabago-bagong

play05:37

antas ng tubig dito sa loob ng kweba

play05:39

pwede k mamatay

play05:45

dito malaki ang posibilidad na ginamit

play05:48

rin nina Heneral Ola ang pabago-bagong

play05:51

antas ng tubig para mautak ang mga

play05:58

kalaban

play06:04

habang lumalalim kami sa pusod ng kuweba

play06:07

palaki na ng palaki ang aming

play06:10

dinadaanan hanggang maabot namin ang

play06:12

isang malawak na kwarto na kasya ang

play06:15

mahigit L sundalo kung meron ka nga

play06:18

namang isang pwersa

play06:22

mga pwede talaga silang magputa dito

play06:25

Hindi ko lang aakalain kasi ang lit ng

play06:28

lagusan sa simula pero pagdating mo dito

play06:32

It's a really really big

play06:35

chamber isa ang lumimot cave sa mga

play06:38

pinagkuhaan ni Heneral Ola

play06:40

makikipagbakbakan siya sa mga Amerikano

play06:42

sa araw magtatago sa mga kweba pagsapit

play06:45

ng

play06:47

dilim ilang beses man siyang tugisin di

play06:50

siya Nahuli ng mga

play06:54

mananakop ayon sa kasaysayan ilang beses

play06:57

kinumbinsi ng mga Amerikano si si Ola na

play07:00

sumuko na lamang umabot sa puntong

play07:02

sinuhulan pa siya ng limpak-limpak na

play07:05

pera pero inofferan siya ng

play07:09

10,000 ah pes Y ah pagkatapos ang

play07:14

nagalit si Ola sabi niya walang not all

play07:17

the gold in the world ah ay pwedeng

play07:20

bumili maski isang Bullet sa aking baril

play07:23

yung ganyan Yun ang sabi niya So ah

play07:27

narinig yun ng iba and the paulit-ulit

play07:29

ng kinukwento na talagang itong si Ola

play07:32

ay hindi si

play07:34

[Musika]

play07:36

surer Noong mga panahong iyon sumuko na

play07:39

sa mga dayuhan ang matataas na opisyal

play07:41

ng ating bansa pero si Ola ang huling

play07:44

Heneral ng Pilipinas na naiwang

play07:46

lumalaban sa tingin namin hindi lang

play07:49

siya yyung last general siya ang longest

play07:51

fighting na General kasi nag-umpisa siya

play07:55

panahon pa ng mga Kastila tapos ah

play07:59

hanggang Inabutan siya ng mga

play08:05

Amerikano saksi ang kwebang ito sa

play08:08

kabayanihan ni Ola at ng kanyang mga

play08:11

tauhan Makalipas ang mahigit 100 taon

play08:15

ngayon pinamamahayan na lang ito ng mga

play08:17

nilalang ng

play08:19

dilin Sa totoo lang itong kweba na to

play08:22

hindi pa pinapahintulutan na pasukin ng

play08:25

mga ng publiko pero mukhang sa itsura

play08:29

nito mukhang marami ng nakapasok dito at

play08:32

ang

play08:33

masaklap

play08:36

Ayan sira-sira na

play08:40

[Musika]

play08:49

nila Makalipas ang isang oras na

play08:51

paglalakad Patuloy ang pagtuklas namin

play08:54

ng mga bagong pasilyo sa animo'y

play08:56

sikretong mundo pero Saan nga ba ito

play09:02

patutungo maya-maya may narinig akong

play09:07

lagaslas parang may naririnig akong agos

play09:09

ng

play09:14

tubig dito parang dito sa side na

play09:20

to tingnan

play09:28

natin

play09:30

sinundan namin ang marahang ragasa ng

play09:32

tubig hanggang marating namin

play09:35

[Musika]

play09:37

ito so mukhang dead end na dito sa P

play09:40

naito kuya tagarito po

play09:43

kayo may patutunguhan pa ba ito meron do

play09:47

sa kabila K lang dito

play09:50

tayo pero may kon

play09:54

ito isa

play09:58

p Dong

play10:01

nito Ano kaya ang nasa dulo ng kwebang

play10:04

ito may sikreto nga bang lagusan sa

play10:07

ilalim ng

play10:08

[Musika]

play10:15

tubig parang malal

play10:18

[Tawanan]

play10:25

pa

play10:28

mayas

play10:32

[Musika]

play10:46

[Musika]

play11:00

parang dito may punta sa

play11:04

ilalim pero alam ko to nbas na

play11:13

ako delikado

play11:15

yan

play11:18

pas Ayun oh meron Dong pa

play11:23

ganon kailangan yan ano kailangan yan

play11:28

may

play11:31

gustuhin ko mang tuklasin pa ang mga

play11:32

sikreto ng kwebang kuta nina Heneral Ola

play11:35

dahil sa lalim ng tubig at kakulangan sa

play11:37

kagamitan nagdesisyon ang aming grupo na

play11:40

bumalik na lamang sa aming

play11:46

pinanggalingan pero hindi lang ang

play11:48

kuweba ng lumimot sa ginubatan Albay ang

play11:51

pinagkuhaan nina Heneral Ola habang

play11:53

lumalaban sila sa mga

play11:56

Amerikano nang unti-unti na si silang

play11:59

mapalibutan ng pwersa ng dayuhan

play12:01

Kinailangan ng grupo nina Heneral Ola na

play12:04

magpalipat-lipat sa iba't ibang bayan

play12:06

pero paano nila ito gagawin kung

play12:08

nakabantay ang kalaban Sa mga kalye at

play12:11

baybayin nung panahon ho kasi ng

play12:13

rebolusyon laban sa m Amerikano napaka

play12:16

ilusi bo si Ola and si catus siya sa

play12:20

tactical niyang grilla ang sabi nga ho

play12:23

ng mga ano ng mga historian po si Ola

play12:27

daw po parang may anting-anting oh kasi

play12:29

bigla daw nawawala masusukol na ho siya

play12:31

sa isang lugar biglang Wala na kaagad na

play12:34

maluk kung

play12:36

saan tulad ng ginubatan masukal din ang

play12:39

mga gubat sa bayan ng Daraga

play12:42

talagang limestone caves tapos yung yung

play12:47

growth ng mga halaman talagang masukal

play12:50

dito so perfect itong terrain para sa

play12:52

mga katulad ni general Ola na ang

play12:56

expertise ay guerilla Warfare

play13:02

batid ng grupo niina Ola na walang

play13:04

Panama ang kanilang mga sandata sa mga

play13:07

gamit militar ng mga Amerikano kaya

play13:09

imbes na makipagbakbakan sa kapatagan

play13:12

dinala nila ang mga dayuhan sa masusukal

play13:14

na gubat at dito kakampi nila ang

play13:20

kalikasan Parang may nakikita akong

play13:22

butas kweba rin po yan so pwedeng

play13:24

nagtago rin sila diyan Pwede po ah kung

play13:26

masukol na po sila sa isang kuweba isang

play13:28

lagusan umiiwas na ng iba hindi pa rin

play13:31

sila nalulukot dahil po maraming lusutan

play13:33

yun ang mahirap kapag ung kalaban mo

play13:36

kabisado yung terrain at maraming

play13:38

pinagtataguan Talaga nga namang lulusot

play13:41

lang sila Ola dito sa likod ng Sa Ilalim

play13:43

nitong lupang to para na silang

play13:45

naglahong parang

play13:48

bulaan escape artist kung bansagan noon

play13:52

si Ola tatlong taon siyang naging sakit

play13:54

ng ulo ng mga Amerikano dahil sa kanyang

play13:57

tapang at ang king taluhan itong

play14:00

nakikita ninyong bangin na ito booby

play14:02

trap ito dati nila Ola ang ginagawa nila

play14:05

tinatakpan lamang nila ng mga

play14:07

sanga-sanga ng kahoy or ng mga puno

play14:10

itong butas na ito tapos yung mga

play14:13

tumutugis sa kanila na mga Amerikano

play14:16

mahuhulog Dito Ayan diretso sa

play14:21

[Musika]

play14:27

bangin

play14:29

[Musika]

play14:30

[Palakpakan]

play14:35

Makalipas ang ilang minuto narating

play14:36

namin ng bunganga ng isang

play14:39

kuweba milos kung tawagin ito ng mga tag

play14:42

Daraga pinagaan din daw ito ng mga guila

play14:46

sa pangunguna ni

play14:51

henerala tulad ng ibang m kweba na

play14:53

pinagtataguan

play14:57

ang Php yung yung ang merong water

play15:04

feature para talagang mahirap silang

play15:08

matunton kaya nag-live vest tayo kasi

play15:10

sabi nila meron daw parts dito na lagpas

play15:12

tao yung

play15:15

tubig

play15:18

Okay Ako

play15:23

[Musika]

play15:26

po pinasok na amin ng palusong ang

play15:29

kuweba ng milos sa simula lupa at Bato

play15:33

lamang ang aming

play15:38

[Musika]

play15:46

dinaanan pero habang palalim kami ng

play15:48

palalim unti-unting gumapang ang

play15:51

tubig so sa laki nitong kuwebang ito

play15:55

talagang hindi malayong isipin na

play15:57

posibleng ng nagputa dito itong si

play16:00

General Ola pero ang tanong Paano siya

play16:04

lumabas mula dito sa kwebang Ito ang

play16:06

sabi ng mga taga rito Hindi daw siya

play16:08

lumabas kung saan siya pumasok may iba

play16:10

daw siyang lagusan dito daw sa lugar na

play16:13

ito Pero makikita ninyo ang taas ng

play16:17

tubig lusungin natin to

play16:23

ngayon abot bewang ang tubig sa loob ng

play16:26

kuweba at habang palayo kami ng palayo

play16:29

palakas din ng palakas ang agos

play16:32

[Musika]

play16:40

nito sa lakas ng agos animo'y may ino sa

play16:44

ilalim ng lupa naging mas madunas at

play16:46

matalas ang mga

play16:50

bato delikado ang grupo lalo pa't balot

play16:54

ng dilim ang buong paligid isang malig

play16:56

tapak disgrasya ang

play17:00

katapa ah area nila po to Ma'am ito yung

play17:04

kumbaga yung kumbaga sa ano ito yung

play17:05

playground nila ng mga guila noong

play17:07

panahon ito yung pinaka safest na lugar

play17:10

para sa kanila kasi nga po mahirap yyung

play17:13

terrain yung mga Amerikano po hindi h

play17:15

sanay sa ganitong mga daanan ah Ito po

play17:18

may advantage po yung Pilipino mga

play17:21

Pilipino na guilla laban sa

play17:25

Amerikano sa loob ng tatlong taon na ang

play17:28

mga kwebang tulad nito ang naging

play17:30

pansamantalang tahanan ni Heneral Ola at

play17:33

iba pang

play17:34

[Musika]

play17:42

guilla ginawa nilang kuta ang mundo sa

play17:45

ilalim ng

play17:47

lupa gaano man kahirap gaano man k

play17:50

peligroso hindi Sumuko ang mga magiting

play17:53

na

play17:54

pilipino naging simbolo siya ng tenacity

play17:57

siguro ng mga bikolano na yung yung

play18:01

tatag ba ng paninindigan ay hindi mo

play18:04

basta isurrender

play18:05

kung habang naninindigan ka ng ganon ay

play18:09

Ituloy mo yung ano mo ipinaglalaban

play18:14

mo Akala ko ito na ang pinakamahirap na

play18:18

bahagi ng kuweba pero Makalipas ang

play18:20

isang oras tumambad sa amin ang isang

play18:23

mas malalim at mas madilim pang

play18:27

tubig

play18:30

paiba-iba ang antas ng tubig May ilang

play18:33

bahagi lagpas tao Ang lalim saan kaya

play18:36

ako dadalhin ng agos

play18:41

nito Hindi namin alam kung ano ang

play18:43

nagtatago sa ilalim ng madilim na ilog

play18:46

na aming nilalangoy

play18:49

o Saan kami dadalhin ng agos

play18:54

nito pero lakas loob naming sinan ang

play18:58

neral Ola at ng kanyang

play19:02

mgaa Makalipas ang ilang minuto

play19:06

nabuhayan ng loob ang grupo sa wakas

play19:09

sumilip ang liwanag mula sa dulo ng

play19:13

kweba Palabas na ngus

play19:27

ng Ayan

play19:30

na nagpatuloy ako sa paglangoy

play19:34

habang papalapit ang liwanag palaki

play19:37

naman ng palaki ang

play19:39

lagusan at sa dulo ng kweba tumambad ang

play19:43

isang malinis na batis Okay so itong

play19:47

nilabasan natin Iba na to iba ng kweba

play19:49

Toto um isa lang pong kuweba Pero iba

play19:51

pong buhis mm so ito ho e tinatawag nila

play19:55

eh naglagos Okay kumbaga pasens ho ng

play19:57

tumagos

play20:00

Ah so tumagos na tayo sa ibang bayan

play20:03

Tama po Anong bayan na ngayon ito Ito

play20:15

po Sa madaling salita pumasok kami sa

play20:19

bunganga ng kuweba sa Daraga pero

play20:21

lumabas sa kabilang bayan

play20:27

na

play20:29

malinaw na sa akin ngayon hindi Agimat o

play20:32

anting-anting pero angking talino at

play20:35

galing ang naging sandata ni Ola laban

play20:38

sa mga dayuhang tumutugis sa

play20:41

[Musika]

play20:47

kanya sa loob ng tatlong taon

play20:49

nagpalipat-lipat sa iba't ibang kuweba

play20:51

si Ola para labanan ng

play20:54

dayuhan siya ang hingal Pilipinas uko sa

play20:58

mga

play21:01

Amerikano isa sa mga kwebang ito ang Ola

play21:04

cave na matatagpuan sa tuktok ng isang

play21:06

burol sa ginubatan Albay mukhang mataas

play21:09

itong kuweba na ito ang sabi ng mga

play21:11

local historian dito sa

play21:13

Albay si Simon Ola daw isa sa mga

play21:17

ginamit niya na vantage point itong

play21:19

Tinatawag nilang Ola cave ngayon kasi

play21:22

mataas itong kuweba na ito from Up There

play21:25

may view ka nung nasa ibaba so kapag may

play21:29

mga sumasalakay Mas madali mo silang

play21:31

makikita Mas madali mo silang ma-ambush

play21:34

[Musika]

play21:48

maliit kong tutuusin ang Ola cave pero

play21:51

mahalaga raw ito dahil dito pinlano ni

play21:53

Ola ang marami sa kanyang mga

play21:56

laban mukhang maliit sa ibaba yung

play21:59

kuweba pero meron pala siyang second

play22:02

floor meron siyang parang loft parang

play22:05

ganon Nae pagaan ng mga sundalo

play22:12

noon ngayon mga paniki at ibong balin sa

play22:15

sayaw na lamang ang makikita sa dating

play22:18

kuta ng mga

play22:21

guila ayon sa kasaysayan matagal na

play22:24

malagi sa kwebang ito ang puwersa neral

play22:26

Ola

play22:28

[Musika]

play22:32

at habang nagtatagal parami rin ng

play22:35

parami ang mga pilipinong sumuko sa

play22:37

dayuhan ilan sa kanila kinausap si Ola

play22:40

kinausap na nila y na ipaliwanag niyo na

play22:44

kaya na wala naman

play22:47

ng pinaglalaban Ito nga at in establish

play22:52

na ng mga Amerikano yung public school

play22:54

system dito at maayos na naman yung

play22:57

pamumuhay nung iba I would Want To

play23:00

Believe na ang nakumbinse sa kanya Ay

play23:02

yung mga prominent members ng mga

play23:04

Families dito so magand ka na total ano

play23:08

e Para matahimik na lang dito sa

play23:13

atin nang makita niyang Marami na sa

play23:15

kanyang mga kababayan ang sumuko sa mga

play23:17

Amerikano Walang nagawa si Ola kundi

play23:20

tapusin na rin ang

play23:23

bakbakan Setyembre

play23:25

1903 pagkatapos ng tatlong taong

play23:27

nakikipaglaban kusang sumuko sa

play23:30

amerikanong si Colonel Harry bandholtz

play23:32

si Simon aa ang pinakamatatag na Heneral

play23:35

ng Pilipinas nung panahong iyon ng

play23:38

digmaan Actually wala namang last battle

play23:41

na yung confrontation pagkatapos Natalo

play23:44

siya pagkatapos sumerender hindi

play23:46

talagang kusang loob na lang siyang

play23:48

sumerender sa katagalan nung ano at

play23:50

hindi siya natalo hindi siya natalo well

play23:52

you can say na ah umatras din siya may

play23:55

mga tactical Retreat siya nung araw pero

play23:58

hindi siya natalo hindi siya nahuli sa

play24:03

labanan ngayon sa mga iilang bantayog na

play24:07

lamang sa Albay maaalala ang kabayanihan

play24:09

ni Heneral Simon Ola sana yung mga

play24:12

kabataan ngayon um Hwag natin kalimutan

play24:15

kung ano yung sakripisyo na ginawa sa

play24:18

ating bayan ni general s Ola at mayang

play24:21

bayani Wal baliwalain kasi buhay po yung

play24:25

pinalit nila para lang sa bayan natin

play24:27

[Musika]

play24:30

nagbago na ang mga idolo at bayani ng

play24:33

kabataan ngayon at halos wala ng

play24:35

nakakaalala sa

play24:38

kanya pero sana ang mga prinsipyong

play24:41

ipinaglaban Nia noon manatiling buhay

play24:45

hanggang

play24:47

ngayon Sana hindi maiwan sa dilim ang

play24:50

mga ipinaglaban

play24:56

niyang angan pagpapahalaga sa lupang

play25:02

tinubuan Sana hindi mabaon sa mga gubat

play25:06

ng ngayon ang kabayanihan ng kahapon Ako

play25:10

po si Kara David at ito po ang

play25:16

[Musika]

play25:26

eyewitness

play25:28

[Musika]

play25:43

[Musika]

play25:44

[Palakpakan]

play25:48

[Musika]

play25:56

k

play26:04

na

Rate This

5.0 / 5 (0 votes)

Связанные теги
Philippine HistoryAmerican WarGeneral OlaGuerilla TacticsCave ExplorationFilipino ResistanceHidden CavesAlbay ProvinceWar StoriesHistorical Exploration
Вам нужно краткое изложение на английском?